کتاب دست های آلوده | ژان پل سارتر | ترجمه جلال آل احمد

زندگینامه و بیوگرافی  ژان پل سارتر

«ژان-پل شارل ایمار سارتر»Jean-Paul Charles Aymard Sartre نویسنده و منتقد ادبی اهل فرانسه در 21 ماه ژوئن سال 1905 در پاریس در یک خانواده‌ی بورژوا به دنیا آمد. پدرش افسر نیروی دریایی بود که در کودکی این نویسنده درگذشت. او در دوران کودکی‌اش طی یک بیماری بخشی از بینایی‌اش را از دست داد و تا آخر عمرش لکه‌ای سفید در چشم همراهش شد. او در جوانی تحصیل در رشته‌ی فلسفه‌ی مدرسه‌ی سوپریور را آغاز کرد و با رتبه اول از آن فارغ‌التحصیل شد. او در این دوران با «سیمون دوبووار» آشنا شد، او نویسنده و فمینیست فعال آن زمان بود و آن‌ها با یکدیگر رابطه‌ی دوستانه‌ای را آغاز کردند. «ژان سارتر» در آن‌ سال‌ها کتاب طرح نظریه عواطف را منتشر کرد. او به کمک یک بورسیه تحصیلی به آلمان رفت و در برلین پژوهش‌های مربوط به رشته‌ی فلسفه را ادامه داد. او در این دوران بیش‌ازپیش با افرادی همچون «مارتین هایدگر» که از بزرگ‌ترین فلاسفه‌ی قرن بیستم است، آشنا شد.

«ژان سارتر» در جنگ جهانی دوم به ارتش پیوست و در واحد هواشناسی ارتش مشغول به کار شد. او در آن دوران به مدت یک سال اسیر جنگی بود و پس از رهایی‌اش مهم‌ترین اثرش «هستی و نیستی» را نوشت. او در آن زمان نشریه زمانه نوین را تأسیس کرد و بعد از اتمام جنگ کتاب اگزیستانسیالیسم را منتشر کرد. او به‌عنوان مفسر حوز‌‌ه‌ی اگزیستانسیالیسم یا هستی‌گرایی شناخته شد.او علاوه‌بر نوشتن کتاب و علاقه‌اش به فلسفه و جامعه‌شناسی به جریان‌های سیاسی کمونیسم نیز  علاقه داشت و درباره‌ی اتفاق‌های سیاسی مختلف جهان اظهارنظر می‌کرد.

«ژان سارتر» ادبیات را با فلسفه در هم آمیخت و اولین داستان فلسفی‌اش را در سال 1938 منتشر کرد. عنوان این کتاب «تهوع» بود که سبب شهرت بسیار برای این نویسنده شد. این کتاب داستان مرد جوانی است که افسرده است. این افراد آزادی‌اش را درگیر با اشیای بی‌جان می‌بیند و به همین دلیل دچار تهوع می‌شود. شخصیت اصلی این کتاب موسیقی و ادبیات را دنبال می‌کند و زندگی‌اش‌ را صرف نویسندگی می‌کند. این اثر تنها یک داستان ساده نیست، بلکه روایت یک شخصیت است که در انزوا و دوری از خانواده و دوست به‌دنبال جاودانگی است. او گاهی دچار پوچی و بی‌مصرفی می‌شود و گاهی به دنبال هدف برای زندگی می‌رود. «تهوع» بازتابی از اندیشه‌ی اگزیستانسیالیسم این نویسنده است به همین دلیل این کتاب در میان آثار مربوط به این حوزه بسیار ارزشمند است. «ژان سارتر» خود این اثر را یکی از مهم‌ترین آثارش می‌داند، ارزش این اثر را حال می‌توان به‌خوبی درک کرد زیرا همچنان باگذشت حدود صدسال جزو لیست کتاب‌های پرفروش است.

«ژان سارتر» با اعتقاد به این‌که انسان محکوم‌به آزادی است به‌عنوان یکی از چهره‌های بسیار معروف و تأثیرگذار قرن بیستم شناخته شده است. او در سال 1964 برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبی شد ولی از دریافت آن امتناع کرد. «سارتر» سال‌های پایانی عمرش قدرت بینایی‌اش را از دست داد و در 15 آوریل سال 1980 در بیمارستان پاریس درگذشت. او چهره‌ای معروف بود و مرگش بسیار تأسف‌برانگیز بود. حدود پنجاه‌هزار نفر در مراسم خاک‌سپاری‌اش حضور داشتند و یکی از روزنامه‌های موردعلاقه‌اش این‌چنین تیتر زد: «تمامی یک انسان،  از تمامی انسان‌ها ساخته شده و  برابر کل آن‌ها  ارزش دارد،  و  ارزش هر یک از آن با  او  برابر است.»

مشهورترین  آثار ژان پل سارتر

«دیوار» مجموعه داستانی از «ژان سارتر» است که سال 1939 منتشر شده است. این مجموعه شامل پنج داستان «دیوار»، «اتاق»، «اروسترات»، «مؤانست» و ‌«کودکی کارفرما» است که شخصیت‌های اصلی آن‌ها ازنظر تمایل به پوچ‌گرایی شبیه به یکدیگر هستند. این اثر جزو اولین داستان‌های این نویسنده است که به فارسی ترجمه شده است. «صادق هدایت»، نویسنده و مترجم بنام ایرانی داستان «دیوار» را ترجمه کرده است و انتشارات جامه‌دران و مجید این نسخه را منتشر کرده‌اند.

«مگس‌ها» یکی دیگر از آثار این نویسنده است که سال 1943 منتشر شده است. این اثر نمایشنامه است و در سه پرده روایت می‌شود. داستان این نمایشنامه کلاسیک است و شخصیت‌های آن مربوط به دوران باستان یونان هستند. این نمایشنامه در آرگوس یکی از شهرهای باستان یونان حول محور پانزده شخصیت شکل گرفته است و مفاهیمی همچون تقابل‌های عشق و نفرت، پیری و جوانی، داشتن‌ها و نداشتن‌ها مضمون اصلی این روایت است. این اثر را مترجمان مختلفی ازجمله «مهدی روشن زاده» به فارسی ترجمه کرده‌اند.

مجموعه سه‌گانه «راه‌های آزادی» اثر «ژان سارتر» شامل سه رمان معروف و جاودانه‌ی «سن عقل»، «تعلیق» و «عذاب روح» است. این مجموعه روایت وضعیت زندگی مردم در دوران جنگ فرانسه است که دو عنوان اول آن سال 1945 و عنوان سوم آن سال 1949 منتشر شده است. «تعلیق» که با ترجمه‌ی «حسین سلیمانی نژاد» در فیدیبو موجود است توصیف اتفاق‌های سیاسی-تاریخی اروپای سال 1938 است.

«ادبیات چیست» یکی دیگر از آثار معروف این نویسنده است که سال 1948 منتشر شده است. این کتاب یک اثر پژوهشی و تحقیقی درباره‌ی ادبیات و هنر است. این اثر یکی از مشهورترین آثار نوشته شده درباره‌ی ادبیات است که به فارسی هم ترجمه شده است.

«دست‌های آلوده» یکی دیگر از نمایشنامه‌های این نویسنده است که «جلال آل احمد»، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی آن را به فارسی ترجمه کرده است. این اثر تشکیلات و اجتماعی را نشان می‌دهد که برای ورود به آن باید از تمامی امیال و خواسته‌های فردی و غیر حزبی گذشت.

مجموعه آثار ژان پل سارتر در یک نگاه

صادق هدایت اولین کسی بود که با ترجمه داستان «دیوار» در سال ۱۳۲۴، سارتر را به ایرانیان معرفی کرد. کمی بعد از آن هم عبدالحسین نوشین نمایشنامه روسپی بزرگوار سارتر را ترجمه و در سال ۱۳۲۵ منتشر کرد. نمایشنامه «دوزخ» سومین اثری بود که از سارتر توسط مصطفی فرزانه به فارسی ترجمه و در سال ۱۳۲۷ منتشر شد.

جدول زیر گزیده‌ای از ترجمهٔ آثار سارتر را به نمایش می‌گذارد. مهم‌ترین اثر فلسفی سارتر به نام نقد خرد دیالکتیک هنوز به فارسی ترجمه نشده‌است.

• کودکی یک رئیس، محمد علی سپانلو، فردا
• تیفوس، قاسم صنعوی، کتاب پارسه
• روانکاوی وجودی، احمد سعادت نژاد، جامی
• در جستجوی بشریتی بی نقاب، مصطفی رحیمی، نیلوفر
• زیبایی‌شناسی، رضا شیرمرز، قطره
• تعالی اگو، عادل مشایخی، ناهید
• کین، قاسم صنعوی، گل آذین
• نکراسوف، قاسم صنعوی، کتاب پارسه
• آن سبو بشکست، محمد کاروان، گلریز

کتابی با نام فاجعه بزرگ به ترجمه بهروز بهزاد که بعد از انقلاب با نام خانواده خوشبخت با ترجمه دوباره از کتابی که وجود نداشت بیژن فروغانی و سارا برمخشاد چاپ شده‌است، اثر سارتر نیست و متعلق به خود مترجمین می‌باشد که نمونه‌ای از سرقت ادبی است.