«برآمدن قاجار: تاریخ ایران از پایان عصر صفوی تا قتل آقامحمدخان قاجار» کتابی گرانقدر و ارزشمند به قلم «دکتر غلامحسین زرگری نژاد» تاریخنگار، پژوهشگر و استاد تاریخ دانشگاه تهران است. کتاب حاضر نتیجه دقت نظر و تحقیقات عمیق نویسنده است، نه تنها به عنوان جلد نخست از مجموعهای درخشان در تاریخ ایران عصر قاجار شناخته میشود، بلکه به عنوان منبعی کلیدی برای درک رویدادها و چهرههای تأثیرگذار این دورهی مهم تاریخی است. کتاب پیش رو با پرسشی اساسی شروع میشود: آیا انگیزهی آقا محمد خان قاجار، بنیانگذار سلسله قاجار، در پیریزی حکومتش غارت بود یا حصول به یکپارچگی دیرپای ایران زمین؟ دکتر زرگری نژاد با مروری دقیق بر منابع متعدد و شواهد تاریخی، به این نتیجه میرسد که دغدغه اصلی خان قاجار فرمانروایی بر ایران یکپارچه و تجدید وحدت ارضی کشور بوده است. این اثر متفاوت، تلاش دارد تا با بیانی بیطرف و جامع نگاهی نو به تحولات ایران در یکی از دورانهای گذار و پیچیدهی تاریخیاش داشته باشد.
زرگری نژاد همچنین به نقد و بررسی سیاستها و اقدامات آقا محمد خان میپردازد، با توجه به اینکه او اغلب به عنوان یک حاکم بیرحم و ستمگر شناخته شده است. دورهای که دکتر زرگری نژاد در این کتاب به تصویر کشیده است، دورانی است که ایران پس از دوران پرآشوب زندیه، به دست آقا محمد خان و تلاشهای او برای بازیابی اقتدار ملی، به یک وحدت نوین سیاسی دست یافت. این تحقق، البته بدون چالش و خونریزی نبوده و کتاب به خوبی به توصیف و تحلیل این دوران میپردازد. زرگری نژاد همچنین به نقد و بررسی سیاستها و اقدامات آقا محمد خان میپردازد، با توجه به اینکه او اغلب به عنوان یک حاکم بیرحم و ستمگر شناخته شده است. نویسنده اما به دنبال درک عمیقتری از انگیزههای وی است، و در این راستا به بررسی اهداف بلندپروازانهی او برای بازگرداندن ایران به مرزهای دیریناش، به ویژه در مناطق ماوراءالنهر، قفقاز و خلیج فارس میپردازد. متأسفانه، کشته شدن آقا محمد خان در نقطهای حساس از تاریخ، از پیشبردن کامل اهداف وی جلوگیری کرد و این امر، موضوعی است که نویسنده به دقت به آن پرداخته و به خوانندگان امکان میدهد تا تصوری واضحتر از چیستی و چگونگی این تراژدی تاریخی پیدا کنند. در نهایت، «برآمدن قاجار» تنها یک کتاب تاریخی نیست؛ بلکه بازخوانیای است از جریانهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که هویت ملی ایران را در آن زمان شکل داد و زمینهساز بسیاری از رویدادهای بعدی در تاریخ ایران شد. این اثر برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ ایران، ارزشمند و الهامبخش است و به عنوان مرجعی قابل اتکا برای فهم بهتر تاریخ معاصر ایران شناخته میشود.
دیدگاه خود را بنویسید