کتاب «محتوم: نگاه علم به زندگی بدون اراده آزاد» نوشته رابرت ام. ساپولسکی، کتابی دربارۀ مفهوم ارادۀ آزاد با دیدگاهی علمی است. ساپولسکی، متخصص و نویسنده مشهور اعصاب غدد، در این کتاب به بررسی عوامل عصبی، ژنتیکی و محیطی که رفتار انسان را شکل می‌دهند، می‌پردازد و در نهایت علیه وجود اراده آزاد استدلال می‌کند. از کسی رفتاری به شکلی خاص سر می‌زند. ممکن است این رفتار فوق‌العاده خوب و الهام‌بخش یا رفتاری نفرت‌انگیز محسوب شود. شاید معنی‌اش به فرد بستگی داشته باشد یا شاید هم کار و رفتاری بی‌اهمیت باشد.
پس از مشاهدۀ بسیاری از رفتارها، ما با یک سؤال بنیادین مواجه می‌شویم: چرا این رفتار رخ داد؟
وقتی رفتاری می‌کنیم، یعنی وقتی مغزمان رفتار خاصی را تولید می‌کند، دلیلش جبری است که قبل از آن رفتار وجود داشته و خود آن نیز به علت جبری درست پیش از آن به وجود آمده است و این زنجیرۀ علتها به همین شکل ادامه دارد تا آخر.
رویکرد کتاب محتوم این است که نشان دهد این جبرگرایی چطور کار می‌کند. رابرت ساپولسکی در کتاب محتوم بررسی می‌کند که عوامل زیست‌شناختی خارج از کنترل ما، در تعامل با محیط خارج از کنترل ما، چگونه از ما فردی را ساخته‌اند که هستیم.
کتاب محتوم می‌خواهد نشان بدهد وقتی آدم‌ها ادعا می‌کنند که برای رفتارشان «علتی وجود دارد که خودش علتی ندارد» و اسمش را “آزادی اراده” می‌گذارند، به این دلیل است که نتوانسته‌اند جبرگرایی را ببینند و علاوه‌براین، به‌خطا جنبه‌های غیرجبرگرایانۀ خاصی از جهان را عامل شخصیت، اخلاقیات و رفتار انسان تلقی می‌کنند.
دیدگاه خود را بنویسید